Konya’daki Savatra Antik Kenti’nde Anadolu’da ilk kez ‘Türk’ ibaresinin yer aldığı, Grek alfabesi ile yazılmış ‘Türkoğlu’ yazıtının ardından yeni bir höyük kazısına başlandı. 5 bin yıllık bir geçmişe sahip höyükteki kazılara ilişkin konuşan Kazı Başkanı Doç. Dr. İlker Işık, “Geçen sene de bir kilise kazdık. Bu ikinci kilisemiz. Bizans döneminde önemli bir tebaaya sahip olduğunu, önemli bir cemaatinin olduğunu, önemli bir demografik yapısının olduğunu ortaya koyuyor. Bu bakımdan da Roma’dan Bizans’a geçiş içerisinde buradaki kentin siyasi, askeri ve stratejik yapısı hakkında bilgi sahibi olmak bakımından bu kazıyı çok önemsiyoruz” dedi.
Yapılan kazılarla ilgili olarak geçtiğimiz yıllarda açıklama yapan Konya Karatay Belediye Başkanı Hasan Kılca, “Dört bir tarafı tarih ve medeniyet kokan Konya’mızın turizmdeki payını daha da arttırmak ve bölgeyi turizme kazandırmak için belediye olarak her türlü katkıyı sunacağız” ifadelerini kullanmıştı.
Karatay ilçesi Yağlıbayat Mahallesi’ndeki Savatra Antik Kenti’nde, Selçuk Üniversitesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarımı Bölümü Başkanı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İlker Işık başkanlığında kazı çalışmaları sürdürülüyor. 2020’deki yüzey çalışmaları sırasında Anadolu’da ilk kez ‘Türk’ ibaresinin yer aldığı, Grek alfabesi ile yazılmış ‘Türkoğlu’ yazıtı bulundu. Yazıtın detayları, 2 yıllık süren incelemenin ardından 2 yıl önce kamuoyu ile paylaşıldı. Geçen yılki kazılarda da Savatra Antik Kenti’nde, 1800 yıllık olduğu değerlendirilen zafer çelengi, asker ve sancak kabartmalı sunak ortaya çıkarıldı.
‘HÖYÜK YAPISI, 5 BİN YILLIK GEÇMİŞE SAHİP’
Bu sezonun kazı çalışmalarında 5 bin yıllık bir höyükte çalışma yaptıklarını anlatan Doç. Dr. İlker Işık, höyükteki katmanlarda 12’nci yüzyıla tarihlenen bir Bizans kilisesine rastladıklarını söyledi. Doç. Dr. Işık, “Savatra’nın tarihi kimliğini ortaya koyan höyük kazısıyla çalışmalarımızı sürdürüyoruz. İlk etapta burada bir kilise yapısı var. Halk tarafından tahrip edilmiş ve ciddi şekilde moloz yığınlarının olduğu alan üzerinde şu an kazı çalışmalarını yürütüyoruz. Önemli bulgular ediniyoruz. Höyük yapısı, 5 bin yıllık bir geçmişe sahip. Savatra çok eski çağlardan itibaren ticaret rotası olduğu için kadim bir kent. Önemli misafirlerini ağırlamış bir yerleşim yeri. Yine aynı şekilde askeri bir yerleşim noktası olması nedeniyle hem askeri nakliye yollarının hem de ticaret yollarının kesişme noktasından dolayı burada tabii uzun yıllar bir yerleşim görülmüş. Bunun en somut örneği de zaten bulunduğumuz höyük yapısı. Höyükte yaptığımız çalışmalar neticesinde önemli bulgularla karşılaştık. İlerleyen süreç içerisinde kilisenin temelini ortaya koyarak 12’nci yüzyıla kadar uzanan bu kilisenin temellerini açığa çıkartıp, planı hakkında bilgi sahibi olmaya çalışıyoruz. Erken Tunç Çağı’nda başlatılmış olan bu yerleşimin Bizans sürecine kadar devam etmesi, kesintisiz olarak bu yerleşimin olması Savatra’nın tarih boyunca ne kadar teveccüh gösterdiğini ifade eden önemli bir bulgudur. Bu bakımdan da Savatra Antik Kenti’nde höyük üzerinde çalışmalar, bizi son derece heyecanlandırıyor” dedi.
KİMLİĞİ ORTAYA ÇIKARILACAK
Roma’dan Bizans dönemine olan süreçte Savatra Antik Kenti’nin demografik yapısı hakkında bilgiler sunduğunu belirten Doç. Dr. Işık, “Burası, Roma döneminden itibaren bir askeri garnizon kentiydi. Burada Roma’nın kendi ihtişamını ortaya koyan önemli kamu yapılarıyla alakadar bilgiler ve belgeler elimize geçti. Hemen akabinde gelen Bizans evresi ile beraber de aynı ihtişamın devam ettiğini görüyoruz. Bunun bir başka göstergesi de bir kilise yapısının burada mevcudiyeti. Geçen sene de bir kilise kazdık. Bu ikinci kilisemiz. Bizans döneminde önemli bir tebaaya sahip olduğunu, önemli bir cemaatinin olduğunu, önemli bir demografik yapısının olduğunu ortaya koyuyor. Bu bakımdan da Roma’dan Bizans’a geçiş içerisinde buradaki kentin siyasi, askeri ve stratejik yapısı hakkında bilgi sahibi olmak bakımından bu kazıyı çok önemsiyoruz. Sonraki dönemde zaten Selçukluların buraya gelmesi ve artık İslam coğrafyası haline gelmesiyle Savatra sınır bölgesi olma niteliğini kaybediyor. Ondan sonra zaten nüfus özelliğini kaybederek bir nahiye formatına geçiyor. Dolayısıyla bizim artık son evrede, zirve yaptığı, nüfusunun kalabalık olduğu ihtişamlı, görkemli dönemini araştırma bakımından bu alanda kazı çalışması yapmamız, kimliğini ortaya koymak bakımından son derece önemli” diye konuştu.
‘BURADA ÖNEMLİ KURGAN MEZARLARI DA VAR’
Savatra kazılarında Türk tarihi ile ilgili önemli bilgilere ulaşılacağını ifade eden Doç. Dr. Işık, “Buranın askeri garnizon noktası olması zaten birçok uygarlığın, medeniyetin ki Türklerin de gelmesi açısından son derece doğal. Bir Türk olarak tabii ki Türklerin varlığından ve gelmiş olmasından son derece ben de mutluluk duyuyorum. Anadolu’da ilk yazıtın burada çıkmış olması. Bunun diğer iki parçasının Konya Arkeoloji Müzesi’nde bulunması, tabii çok önemli bizim için. Bunları tabii kamuoyuyla o zaman paylaşmadık. Bunun haricinde figüratif örnekler, tamgalar ve runik örnekler de Savatra ve çevresinde karşılaştığımız diğer Türklere ait bulgular. Bunların her biriyle ilgili zaten bir bilimsel yayın çalışması içerisindeyiz. Her çalışma süresi içerisinde Türk tarihi ile ilgili yeni bulgularla da karşılaşıyoruz. Burada önemli kurgan mezarları da var. Onların da ilerideki zamanlarda kazılması ve bilim dünyasına paylaşılmasıyla beraber Anadolu’daki Türk kimliği hakkında daha net ve daha keskin cümleler kullanma şansına sahip olacağız” dedi.
‘BİR KADIN FİGÜRÜ, ÇOK NADİDE BİR ÖRNEK’
Doç. Dr. Işık, “Höyük kazıları esnasında önemli yazıt parçaları, sikkeler, seramik örnekler ve fresk parçalarıyla karşılaştık. Bir tanesi tanınabilir şekilde bir kadın figürü, çok nadide örnek. Onun haricinde terracotta figürün örnekleriyle de karşılaşmaktayız. Aslında kilise yapısının geçmiş dönemi hakkında da bize bir örnek veriyor. Burada bir tabaka karışımı söz konusu. Daha öncesinde defineci tahribatı nedeniyle burada bir tabaka karışımı olmuş. Farklı dönemlere ait bulguları bir kazı içerisinde aynı anda bulma durumumuz söz konusu. Ama elimize geçen bulgular çok nadide olduğu için bizi de heyecanlandırıyor, devamını getirmeyi planlıyoruz. Umarım ilerleyen dönemler içerisinde bu fresk parçalarının da devamına ulaşarak, Konya’nın tarihe ve coğrafyasına bir katkı sağlamış oluruz” diye konuştu.
