Bir süreden beri katlanarak artan kira konusunun Kahramanmaraş merkezli 10 ilde meydana gelen deprem nedeniyle önümüzdeki günlerde daha çok gündemde olacak kira artışı değişik zamanlarda başka ülkelerde de gündeme geldi. O ülkelerde konuyla ilgili sistemler geliştirildi.
Bu yöntemde benzer özelliklere sahip konutlara uygulanabilecek en yüksek kira bedelinin ve bu kira bedellerine uygulanacak artış oranları kanun ile belirleniyor. Bu konudaki ilk uygulamalarda kira bedeli belli bir yıla göre sabitlenirken, daha sonraki uygulamalarda belirli bir artış oranı (enflasyon gibi) dikkate alınarak kira bedelinin belirlenmesi esası benimsenmiş. Bu yöntemde taşınmazlara uygulanacak kira bedelleri sınırlandırılırken, benzer özellikli taşınmazlar bir grup olarak değerlendiriliyor.
Turizm Gazetesi’nin yaptığı derleme habere göre, Türkiye’nin de bu örneklerden yararlanarak kira konusuna kalıcı olacak bir sistem geliştirerek uygulamaya koyması isteniyor.
Peki diğer ülkelerde kira ile nasıl bir uygulama var. İşte birkaç örnek:
Avusturya
Avusturya’da 1981 yılında çıkarılan bir kira kontrolü yasası ile taşınmaz kira bedelleri sınırlandırılmış. Bu yasa ile apartman daireleri A, B, C ve D olmak üzere dört sınıfa ayrılmış ve (taşınmaz maliki ile kiracı arasında başka türlü bir anlaşma olmadığı sürece) her sınıfın metrekare fiyatı belli oranlarda sınırlandırılmış.
İngiltere
İngiltere’de Birinci Dünya Savaşından beri kira denetimi uygulanıyor. İngiltere’de birinci dünya savaşında mevcut konutların büyük ölçüde tahrip olması sonucu kira bedellerinde meydana gelen aşırı yükselişleri engelleyebilmek amacıyla kira bedellerine sınırlama getirilmiş. Bu tarihten sonra çıkarılan çeşitli yasalarla kira bedelleri artışına sınırlama getirilmiş. Halen yürürlükte bulunan 1988 tarihli Konut Yasası , hem tahliye sebeplerini, hem de kira artışlarını sınırlıyor.
İtalya
İtalya’da da 1947 yılından bu yana kira kontrolü uygulanıyor. Bu kapsamda kamu otoriteleri kiraların kontrolü amacı ile sık sık kira mevzuatına müdahalede bulunuyor. Bu müdahaleler bazen kira bedellerinin dondurulması, bazen tüm güncel kiraların süresinin uzatılması, bazen de kiraya konu taşınmazların tahliyesini öngören yargı kararının uygulamasının hükümet tarafından çıkarılan kanun hükmünde kararname ile durdurulması şeklinde cereyan edebiliyor.
Hollanda
Hollanda’da İkinci Dünya Savaşından bu yana uygulanan kira denetimi politikası kapsamında 1979 yılında giren Konut Kiracılığı Yasası; kirası belirli bir seviyeden düşük konutlar için kiranın yılda sadece bir kez artırılabileceğini, bu artışın devletin belirlediği orandan daha fazla olamayacağını öngörüyor.
Danimarka
Danimarka’da da İkinci Dünya Savaşından beri kira kontrolleri uygulanıyor. Danimarka’da her belediye bünyesinde, daire özelliklerine göre uygulanacak azami kira bedelini belirlemekle görevli bir kira kontrolü bürosu var. Bu bürolar tarafından belirlenen kira bedelleri genellikle taşınmazın pazar değerini yansıtmıyor.
Malta
Malta’da Konut Yasası, otoritelere kiracı ile ev sahibi arasındaki ilişkilere müdahale etme hakkı tanıyor. Konut Yasası’nın 3. maddesi kapsamında otoriteler; kamu yararı yönünden gerekli gördükleri durumlarda, belli kişilere oturma olanağı tanımak amacıyla ev sahiplerine resmi emir verebiliyor. Bu kapsamda kiraya konu taşınmazların kullanımının Sosyal Konutlar Direktörlüğü tarafından verilen emirle taşınmaz malikinden alınarak belli bir kira bedeli karşılığında kiracılara geçirilebiliyor.
ABD
Amerika Birleşik Devletlerinde de (eyaletler arası farklılıklar görülmekle birlikte) kira kontrolleri uygulanıyor. Özellikle 1970’li yıllarda enflasyon oranının aşırı yükselmesi sonucu başlanan kira kontrolleri, bugün bazı eyaletlerde kaldırılmış ya da hafifletilmiş olsa bile hâla pek çok eyalette uygulanmaya devam ediyor. Kiraya konu taşınmazlara uygulanan bir kira tavanı var. Benzer özellikler gösteren konutlar için her yıl en geç 31 ekim tarihine kadar, temel fiyatlar ve enflasyon oranı dikkate alınarak Kira Kurulu tarafından yayınlanan “yıllık genel düzenleme” ile yeniden belirleniyor.
