İlban : “Turizm İstatistikleriyle Ege Bölgesi”
Balıkesir Üniversitesi Burhaniye Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Mehmet Oğuzhan İlban, GM Dergisi’nin okurları için yazdı!
Prof .Dr Mehmet Oğuzhan İlban Balıkesir Üni. Burhaniye MYO Müdürü
Ege bölgesi, kuzeyi ve güneyi ile Türkiye turizmine ışık tutan hayat kaynağı bir yer. Yeşil ile mavinin sımsıkı buluştuğu ancak var olan çekiciliklerini kullanıp bir türlü yeterli turizm politika ve planlamasının yapılamadığı, Kuşadası, Marmaris ve Bodrumun dışına bir türlü çıkılamadığı olağanüstü güzel bir bölge.
PEKİ, BUNUN NEDENLERİ ARASINDA İSTATİSTİKLER VAR MI?
Bölgeye bazı istatistiklerle incelemeye çalışalım. Ege bölgesine, Ege bölgesinin iklim koşullarını ve turizmini içerisinde barındıran Çanakkale ve Balıkesir illerini de eklediğimizde, bölgede faaliyet gösteren bakanlık belgeli ve belediye belgeli toplam konaklama tesisi sayısı 2019 yılı Ekim ayı itibari ile 3298 tesis olarak karşımıza çıkmaktadır. Ege bölgesinin sahip olduğu tesis sayısını Türkiye geneline oranladığımızda ise, Türkiye’nin toplamda sahip olduğu tesislerin (12 686 tesis) yaklaşık olarak % 26’lık kısmı Ege bölgesinde yer almaktadır. Türkiye geneli 2018 yılı tesise geliş sayıları toplamda yaklaşık 72 milyon olarak gerçekleşirken, Ege bölgesi için bu sayı yaklaşık 14,3 milyondur. Ege bölgesinin ülke genelinde tesise geliş sayıları içindeki payı ise % 19,8’dir.
2019 EKİM AYINDA EGE’DE SON DURUM?
Ege bölgesi Türkiye’nin turizmde hem en önemli bölgesi hem de en çok beklentinin olduğu bir bölgedir. 2019 Ekim ayı itibarıyla Ege bölgesinde var olan 1188 bakanlık belgeli konaklama tesisinin illere göre dağılımında ilk 5 ile bakılacak olursa, 485 tesis ile Muğla birinci sırada yer almaktadır. Bu il sırasıyla 262 tesis ile İzmir, 105 tesis ile Balıkesir, 102 tesis ile Aydın ve 93 tesis ile Çanakkale izlemektedir. En Düşük Bakanlık Belgeli Tesise Sahip İller; Kütahya ve Uşak En düşük bakanlık belgeli tesise sahip iller; 15 tesis ile Kütahya ve Uşak olarak karşımıza çıkmaktadır. Belediye belgeli konaklama tesislerinde ilk 5 il ise; Muğla (871 tesis), Balıkesir (395 tesis), Çanakkale (315 tesis), İzmir (186 tesis) ve Aydın (134 tesis) olarak sıralanırken, Denizli, Uşak en az tesise sahip iller olarak karşımıza çıkmaktadır.
Burada dikkat çeken ve önemle sorulması gereken sorulardan bir tanesi, Kuzey Ege bölgesinde önemli sayıda ve nitelikte turist ağırlayan Balıkesir ve Çanakkale illerinin belediye belgeli tesis sayılarında üst sıralarda sırada yer alırken, bakanlık belgeli tesis sayılarının neden bu kadar yetersiz olduğudur?
Gerekli reklam kampanyaları yapılıyor mu?
Bakanlık belgeli tesis sayısı bölge turizminin gelişmesinde önemli bir yapı taşımıdır? Acaba 2023 turizm stratejileri kapsamında 11. Kalkınma Planında yer alan yatak kapasite artırımında bu illerimiz yer almakta mıdır? Bununla birlikte Balıkesir ve Çanakkale Ege bölgesi toplam tesis sayısının yaklaşık % 28’ini oluştururken, sizce her iki ilimiz için gerekli tanıtım ve reklam kapmayanları düzenleniyor, gerekli tanıtım bütçeleri ayrılıyor mu? Sizce sahip olduğu turistik çekicilik unsurları, taşıma kapasitesiyle ve 2023 vizyonunda alternatif turizm çeşitleriyle turizmi 12 aya yayacak turistik ürüne sahipken, potansiyel turistler tarafından bilinirliği ne seviyede? Ya da 80’li 90’lı yıllarda potansiyel yabancı turiste hizmet veren bölge bu gün neden sadece yerli turist bağlamında hareket zorunda kalmakta? Biz yatırımlarımızı tüm Dünya tarafından bilinen destinasyonlarımıza yaparak, potansiyeli olan destinasyonlarımızın pazarlamasını eksik ya da hiç yapmıyor muyuz? Bu sorular Ege bölgesi İstatistikleri bağlamında araştırılması ve çözüm üretilmesi gereken sorunsallar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ege’nin %8’lik misafir kaybının sebebi ne?
Ege bölgesini tesis sayılarının yanı sıra tesise geliş sayılarıyla da değerlendirmek doğru bir bakış açısı olacaktır. Ege bölgesi tesislerine gelen turistler Türkiye ortalamasının yaklaşık olarak % 18’ini oluşturmaktadır. Öyleyse ülkemizin % 26’lık tesis kapasitesini oluşturan Ege bölgesinin, tesise gelen turistler bağlamında incelendiğinde % 8’lik kaybı nereden kaynaklanmaktadır? Atıl yatırımlar, yanlış politikalar, planlama hataları, reklam… Bununla birlikte Ege bölgesi tesis sayılarının 1/5’lik kısmını oluşturan Balıkesir için, geceleme sayılarında yaklaşık % 1’lik bir pay almak Türk turizmi için önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
2018 yılı verileri ile Ege bölgesine gelen turistlerin tesise geliş sayılarını değerlendirdiğimizde, bakanlık belgeli tesislere geliş sayısı bakımından ilk 5 il, Muğla (%33,52), İzmir (%29,6), Aydın (%19,35), Denizli (%9,6) ve Balıkesir (%7,9) olarak sıralanmaktadır. Tesise geliş sayıları geceleme sayıları ile birlikte incelendiğinde, en çok tesise geliş sayısına sahip Muğla’nın geceleme sayılarında da %5’lik bir paya sahip il olduğu görülmektedir. Geceleme sayıları İzmir % 4, Aydın %3, Balıkesir %2 ve Afyonkarahisar %1,5 şeklinde sıralanmaktadır. Tesise geliş ve geceleme sayıları ile birlikte yaklaşık 2,5 milyar $ olan Ege bölgesi yabancı turistlerinin harcamalarını düşündüğümüzde bölgede yapılan harcamaların oldukça düşük olduğu görülmektedir. Yine 2023 turizm stratejileri bağlamında yaklaşık 24 milyon $ harcaması olan Balıkesir ilinin turistik ürünleri ve cazibe merkezleri ile turizm harcamalarını artıracak yatırım alanlarından biri olduğunu düşünmek gerçek dışı sayılmaz.
2019’daki tek değişiklik Balıkesir ve Kütahya’nın yer değiştirmesi
Bakanlık belgeli konaklama tesislerine gelen turistlerde ilk 5’i oluşturan bu sıralamada 2019 yılı Temmuz ayı için tek değişiklik Balıkesir ve Denizli’nin yer değiştirmesidir. Bununla birlikte, 2018 yılı Ege bölgesinde yer alan ilçelerde bakanlık belgeli tesislere geliş sayısına sahip ilk 5 ilçe sırasıyla; Kuşadası/Aydın (1.204.056 tesise geliş sayısı), Bodrum/Muğla (1.190.943 tesise geliş sayısı). Marmaris/Muğla (930.256 tesise geliş sayısı), Konak/İzmir (872.149 tesise geliş sayısı). Pamukkale/Denizli (695.639 tesise geliş sayısı)’dir. Ayrıca 2018 yılı belediye belgeli tesislere geliş sayısı incelendiğinde; Muğla (% 34,20) birinci sırayı almaktadır. Balıkesir ili (% 18,47)ise ikinci sırada yer almaktadır. 2018 yılı belediye belgeli tesislere geliş sayıları incelendiğinde ise ilk 5 ilçe sırasıyla; Marmaris/ Muğla (544.075 tesise geliş sayısı), Bodrum/Muğla (336.541 tesise geliş sayısı). Didim/Aydın (236.782 tesise geliş sayısı), Kuşadası/Aydın (229.397 tesise geliş sayısı), Konak/İzmir (224.565 tesise geliş sayısı)’dir. Balıkesir ili sahip olduğu belediye belgeli tesis sayısı bakımından ikinci sırada yer almaktadır. Herhangi bir ilçesinin ilk 5 içerisinde bulunmaması araştırılması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. 2019 yılı temmuz ayı itibari ile ilk beş il sıralamasına baktığımızda Muğla, Balıkesir, Aydın, İzmir ve Afyonkarahisar olarak sıralanmaktadır. Bu sıralamayı dikkate alındığımızda Çanakkale ili tesis sayısı bakımından üçüncü sırada yer almaktadır. Tesise geliş sayılarında ilk 5 il arasında yer almamaktadır. Bu iki durumun nedenleri arasında hangi pazarlama yöntemlerinin, hangi alt yapının, hangi hizmet kalitesi yöntemlerinin yetersiz oluşu, 2023 stratejileri bağlamında geliştirilmeye çalışılan Türk turizmi açısından düşündürücü olan başka bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Balıkesir ve Çanakkale neden cazibe merkezi değil?
Sizce bugün Bodrum, Fethiye, Kuşadası olarak neredeyse tüm dünyanın bildiği cazibe merkezlerinin arasındadır. Balıkesir ve Çanakkale’nin girememiş olmasının altında yatan nedenler yalnızca yukarıda bahsettiğimiz turizm öz sorunları ile mi ilgili yoksa tamamı ile yönetimsel bir eksiklik mi? Günümüzü yaşarken bu durumun tespitini yapmak zor. 2023 vizyonu temelinde Türk turizminin olması hedeflenen seviyesinde Balıkesir ve Çanakkale olmazsa olmaz illerin başında gelmektedir.
Ege Bölgesinin sahip olduğu Bakanlık ve Belediye belgeli tesisleri genel olarak değerlendirdiğimizde, hem 2018 yılı hem de 2019 yılının temmuz ayına kadar olan dönemi için ilk 5 il sıralaması; Muğla, İzmir, Aydın, Balıkesir ve Afyonkarahisar’dır. 2018 yılı için dördüncü sırada yer alan Balıkesir’in (1.307.257) Muğla’dan (3.948.969) daha az sahip olduğu tesise geliş sayısının, tesislerin niceliği dışında hangi niteliklerinin eksik olduğu tartışılması gereken bir konudur. Balıkesir’de eksik olan turistik ürünlerin azlığı mı? Tesislerde verilen hizmetin kalitesiz olması mı? Ya da pazarlama elemanlarının etkin kullanılmayarak, tanıtımın eksik oluşu mu? Ege’nin önemli destinasyonlarından biri olan Balıkesir için bu soruların süratle cevaplanması gerekmektedir. Tesise geliş ve geceleme sayıları ile birlikte yaklaşık 2,5 milyar $ olan Ege bölgesi yabancı turistlerinin harcamalarını düşündüğümüzde bölgede yapılan harcamaların oldukça düşük olduğu görülmektedir. Ege bölgesinde yer alan tüm iller tesise geliş sayılarına göre değerlendirildiğinde; Balıkesir’in 2018 yılında bakanlık belgeli tesisler için aldığı yüzdenin, Kuşadası ve Didim haricinde çok fazla turistik destinasyonu olmayan Aydın’dan (%16,26) neredeyse 3 kat daha (%6,64) düşük olmasını açıklamak bir turizmci için çok kolay olmasa gerek. Bununla birlikte tesise geliş sayıları belediye belgeli tesisler açısından değerlendirildiğinde; Balıkesir’in %15,9 ile ikinci sırada yer alması Balıkesir için olumlu bir gösterge olarak karşımıza çıksa da, aynı başarının bakanlık belgeli tesislerde olamayışı başka bir sorunsalı doğurmaktadır.
Ege’nin ilk 5’te yer almaması düşündürücü
Bir destinasyonun turizmine ilişkin önemli ipuçları veren tesise geliş sayıları Balıkesir ili özelinde 2018 yılı için değerlendirildiğinde; Balıkesir ilinin Ayvalık ilçesi % 34,18 (218.696) ile bakanlık belgeli konaklama tesislerinde en çok tesise geliş sayısına sahip olan ilçe olarak dikkat çekmektedir. Bakanlık belgeli tesislerde Edremit % 21,08 ile Bandırma %14,62’lik yüzdelerle ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. Marmara’nın % 0,43 ile en son sırada yer aldığı görülmektedir. Tesise geliş sayıları belediye belgeli tesisler bakımından incelendiğinde ise yine Ayvalık’ın (%30,03) birinci sırada yer aldığı ve Balya’nın (%0,08) en son sırada yer aldığı görülmektedir. Bununla birlikte Türkiye genelinin %18’lik geceleme oranına sahip Ege bölgesinde Balıkesir ilçelerinin her hangi birinin ilk 5 ilçe arasına girememiş olması da üzerinde tartışılması gereken bir konudur. Ayvalık’ın hem bakanlık hem de belediye belgeli tesislerinin diğer ilçelere göre daha çok tercih edilmesinde ki en önemli unsur Ayvalık’ın Türk turizm destinasyonlarının ülke genelinde en çok bilinen destinasyonlardan birisi olması gösterilebilir. Ancak iç turizm için bu kadar bilinen bir ilçenin Ege bölgesi ilk 5 ilçesinde yer alamaması düşündürücü olan farklı bir konudur. Tüm bu veriler ışığında, Türkiye’nin turizm sektöründe lokomotifi olan Ege bölgesinde faaliyet gösteren tüm il ve ilçelerin tesis kalitelerinin arttırılması ile hem geceleme sayılarının artacağı hem de 2023 stratejileri bağlamında turizmin 12 aya yayılabilmesine önemli katkıda bulunabileceği söylenebilir. Bununla birlikte hem iklim koşulları hem de içerisinde barındırdığı turistik ürünlerle Balıkesir ilinin gerekli gelişimi göstermesi ile birlikte Ege bölgesi ve hatta Türkiye için 2023 yılında en çok konuşulan ili olabilir.
Prof. Dr. Mehmet Oğuzhan İlban’ın Diğer Yazıları İçin Tıklayınız!
