Evet, HBX grubundan Bay Gili ile birlikteyiz. Lütfen kendinizi tanıtabilir misiniz?
Benim adım Bartomeu Gili. Dubai’de çalışıyorum. Dubai ofisimiz HBX grupları için Mayai, Orta Doğu, Afrika ve Hindistan dediğimiz bölgeyi yönetiyor, tüm fonksiyonlarımız orada.
Harika. Sezon nasıl görünüyor, nasıl gidiyor, bu alanlardan bize ne gibi bilgiler verebilirsiniz?
Dürüst olmak gerekirse sezon oldukça iyi gidiyor. Geleneksel olarak Orta Doğu’da kış sezonunda daha çok kısa mesafeli yolculuklar yapılır. Yaz sezonunda ise Orta Doğulu müşteriler daha çok Avrupa, AIPAC ya da Uzak Doğu gibi uzun mesafeli destinasyonlara gitmeyi tercih eder. Bu sezon gerçekten iyi gidiyor ve rezervasyonlarda hem Avrupa hem de Uzak Doğu için çok güçlü bir talep görüyoruz.
Orta Doğu, Afrika ve Hindistan arasındaki en karakteristik fark nedir?
Evet. Hindistan ve örneğin Orta Doğu. Londra’ya, Paris’e ve Hindistan’a daha çok gitmek istiyorlar ve daha çok yakın destinasyonlara gitmek istiyorlar.
Dubai, Tayland ve Hong Kong gibi destinasyonlar için daha fazla talep olacak. Hindistan’da ise şu anda iç hatlarda büyük bir artış yaşanıyor. Hindistan’da her ay yeni havaalanları açılıyor ve çok sayıda düşük maliyetli taşıyıcı var. Bu durum hava trafiğini artırıyor. Son bir yıl içinde Hindistan’daki iç hatların gerçekten geliştiğini söyleyebilirim. Harika.
Peki ya Afrika?
Afrika oldukça çeşitli bir bölge. Fas, Tunus veya Cezayir gibi Kuzey Afrika ülkelerinden insanlar yakınlık nedeniyle daha çok Avrupa’ya gitmek istiyorlar. Güney Afrika’ya geçtiğimizde ise mesafeler daha uzun olduğu için Afrika içi ve Afrika arası seyahatlerin yanı sıra Avrupa ile ilgili işlerin bir karışımını görüyoruz. Ayrıca, Hindistan’da olduğu gibi, Afrika’da da son 20 yılda Afrika içi seyahatlerin giderek arttığını görüyoruz. Geçmişte Afrika’dan insanlar çoğunlukla Afrika dışına seyahat ederken, günümüzde Afrika içi seyahatler giderek artıyor.
Afrika içi, harika. Örneğin en büyük sorun nedir, Afrika’da seyahat için, örneğin vize sorunu nedir?
Evet, öyle. Afrika içi seyahatlerde uçuşlar nispeten pahalı. Avrupa içi seyahatlerle kıyasladığımızda, ücretler hala yüksek. Ayrıca, vize konusu da büyük bir sorun olabilir. Birçok Afrika ülkesi, Afrika içi ticaretin artmasını sağlamak için çok sayıda ikili anlaşmaya sahip. Ancak, Afrika’dan Avrupa’ya ya da Amerika’ya gitmek istediklerinde vize sürecinden geçmeleri gerekiyor ve bu her zaman kolay olmuyor. Bu durum, Afrika pazarlarının Avrupa ve Amerika’ya erişimini zorlaştırıyor.
Afrika arası ticaretin nedeni vize sorunu mu?
Hayır,Afrika arası seyahatlerde yeni bir trend olduğunu söyleyebilirim. Afrika ülkelerinin birçoğu 20 yıl öncesine kıyasla bugün ekonomik olarak çok daha gelişmiş durumda. Bu, kurumsal seyahatler, kurumsal gezginler veya Afrika’da tatil yapmak isteyen insanlar için daha fazla fırsat yaratıyor. Ancak, uçuşların maliyeti hala yüksek. Avrupa’da iki saatlik bir uçuşla Afrika’da iki saatlik bir uçuşu kıyasladığımızda, Afrika’daki uçuşlar çok daha pahalı.
Ayrıca, birçok Afrika ülkesi arasında ikili anlaşmalar bulunmasına rağmen, Afrika’dan Avrupa veya Amerika’ya gitmek isteyenlerin vize sürecinden geçmeleri gerekiyor ve bu süreç her zaman kolay olmayabiliyor. Bu da Afrika’dan dış ülkelere seyahati zorlaştırıyor
Tamam. Peki. Sizce Afrika halkı, Afrika halkının ekonomisi gelecekte gelişecek mi? Ekonomik olarak daha fazla büyüyecek mi?
Evet, Afrika doğal kaynaklar açısından inanılmaz fırsatlara sahip ve birçok ülkede sürekli olarak yeni madencilik projeleri başlıyor. Bu durum, Afrika’nın gelişmesine büyük katkı sağlıyor. Bugün, 20 yıl öncesine kıyasla ekonomik olarak çok daha gelişmiş durumda. Birçok ülke yeni ekonomiler yaratıyor ve zenginliklerini artırıyor.
Fas, Tunus ve Cezayir gibi ülkeler, geçmişe göre çok daha yüksek bir gayrisafi milli hasılaya ve güçlü bir ekonomik büyümeye sahipler. Ayrıca, Afrika’nın pek çok yerinde turizmde büyük bir patlama yaşanıyor. Bu kıta, birçok fırsat barındırıyor ve gelecekte daha da gelişecek.
Mısır’daki Afrika Turizm Forumu’nda da bizimle birlikte çalıştınız. Oradaki sinerjiyi de hissediyorsunuz. Tabii ki. Buradaki çalışmalarınızdan dolayı bu konuyu bizden daha iyi biliyorsunuz. Eğer vize sürecine yeni çözümler bulurlarsa, bu dünya için bir patlama olacaktır. Afrika büyük bir kıta mı?
Evet, öyle. Öncelikle forum için tebrikler. Sharm’da bu kadar çok insanı bir arada görmek oldukça şaşırtıcıydı. Bence orada olmak oldukça iyi bir deneyimdi. Evet, kesinlikle öyle. Vize daha sorunsuz işlerse, daha fazla insan seyahat edecektir. Bugün Etiyopya Havayolları ya da Kenya Havayolları gibi iki havayolu şirketimiz var, bunlar çok daha iyi ve uygun fiyata inanılmaz bir Afrika bağlantısı geliştirdiler.
Uçuş bağlantısı var. Hatta çok daha fazla büyüme kapasitesine sahip olacaklarından emin olduğum bu iki taşıyıcımız var. Ayrıca vizenin de olması gerekiyor çünkü belirli ülkelere seyahat etmek için vize zorunlu.
Türkiye’deki otelcilere Orta Doğu, Afrika ve Hindistan gibi bu pazarlara tepki vermeleri için tavsiyeniz nedir? Ne yapmaları gerekiyor?
Türk otelciler için Orta Doğu pazarı, özellikle Suudi Arabistan, Kuveyt ve Bahreyn gibi ülkelerde yaşayanlar için Türkiye’nin oldukça bilinen bir destinasyon olduğunu söyleyebilirim. Bu ziyaretçiler genellikle alışveriş yapmak, yemek yemek ve İstanbul’un sunduğu kültürel zenginlikleri keşfetmek için İstanbul’a gelmeyi tercih ediyorlar. Bu pazar gerçekten tanıdık ve popüler bir seçenek.
Gelişmekte olan yerlerden Nijerya gibi ülkeler ve diğer Afrika ülkeleri de potansiyel olarak önemli olabilir. Kenya özellikle iyi bir performans sergiliyor. Bu ülkelerdeki potansiyeli keşfetmek ve bu pazarlarda varlık göstermek, yeni bir adım olabilir çünkü bu ziyaretçiler genellikle Türkiye’ye gelen Avrupalılardan veya Orta Doğu’dan gelen ziyaretçilerden farklı olabilirler.
Otellerinizi tanıtmak adına Afrika’da düzenlenen çeşitli ticaret fuarlarına katılmak iyi bir başlangıç olabilir. Güney Afrika, Kenya ve diğer bölgelerde düzenlenen bu fuarlar, Afrikalı müşterilere daha fazla görünürlük sağlayabilir.
İstanbul, sadece bir mola vermek, şehri, biraz tarihi, mirası görmek, yemeklerin ve şehrin yaşam tarzının tadını çıkarmak isteyen biri için çok daha fazla seçeneğe sahip olacaktır.
İstatistiklere göre, büyüyor ya da büyümüyor. Müşterileri yönlendiren nokta nedir? Belki filmler, belki Türkiye’nin son zamanlardaki reklamları ya da sizin orada gördüğünüz, aklınızda olan bazı noktalar var mı?
Havayolu, ülkenin kalkınmasında çok önemlidir. Ağ, doğrudan uçuşlarla birbirine bağlandı. Daha önce İstanbul’a bağlı olmayan pek çok şehir bu sayede çok daha kolay seyahat edebilir hale geldi. Türkiye turizm kurulu birçok fuarda ve dünyanın her yerinde çok fazla tanıtım yaptı ve birçok reklam yaptı. Bu kesinlikle oldukça faydalı. Uçuşlarla, doğrudan uçuşlarla bir bağlantı var, bu da gezginler için çok daha cazip. Bu durumda her zaman İstanbul, bağlantı açısından Antalya’ya göre biraz daha avantajlı olacaktır. Ama evet, filmlerin, turizm kurulunun faaliyetlerinin ve Türk Hava Yolları’nın yaptığı tanıtımın, Türkiye’de zaman geçirmek için tüm bu uygun fiyatı verdiğini söyleyebilirim.
Ana motivasyon fiyattır değil mi?
Ana motivasyon fiyattır. Hayır, değil. Belki plaj müşterisi için fiyat önemlidir çünkü plaja gitmek istediğinizde birçok farklı seçeneğiniz vardır. Akdeniz bölgelerinde seçebileceğiniz pek çok farklı destinasyon var. Ama İstanbul’a gelmek isteyen müşteri İstanbul’a gelmek ister. Hayır, bu fiyatla ilgili değil. Hiçbir şehirle kıyaslanamayacak bir şehir. Başka hiçbir destinasyonla kıyaslanamaz. Elbette seyahat etmek isteyen herkes mümkün olan en iyi fiyata seyahat etmek ister. Ancak İstanbul söz konusu olduğunda, fiyat sadece karar verici olmayacaktır, çünkü insanlar buraya gelip şehrin tadını çıkarmak istiyor. Tüm KİK ve Orta Doğu ülkeleri kışın gelmekten hoşlanıyor. İstanbul’a kışın gelmek.
Afrika’da, İstanbul’a. Eğer Kuzey Afrika’yı düşünürsek, o zaman Mısır olacaktır. Hayır, eğer Eğer güneye gidersek. Güneye gidersek, en çok büyüyecek olanın Nijerya olduğuna eminim.
Evet. Peki Hindistan’da seyahat etmek için en önemli şehirler hangileri?
Delhi’ye sahibiz çünkü altın üçgene sahipsiniz ve oraya gidebilirsiniz. Delhi’ye gidebilirsiniz ve eğlence için olan Tashbachal’a gidebilirsiniz. Evet. Çok talep gören bir şehir. Mumbai en çok gidilen yer.
Yani, müşterilerin kuşatması için mi?
Müşteriler buraya gelsin. Mumbai ve Delhi açık ara önde. Evet, öyle. Ve şimdi Türkiye’ye doğrudan uçuşları var.
İş dünyası, turizm, yeniden başlıyor. Panellerden duyuyorum. Bu doğru değil mi?
Evet, evet. Bugün, iki, üç yıl önce mümkün bile olmayan bir etkinlik gerçekleştiriyoruz. Geçmişte birçok makale vardı. Covid’den sonra iş dünyasından insanlar bir daha seyahat etmeyecek ve her şey video konferansla olacak. Ama uçakların tekrar düştüğünü ve iş seyahatlerinin Covid öncesi ile aynı seviyede olduğunu görüyoruz.
Mısır’ın şartlarını nasıl görüyorsunuz? Mısır da bu pazarda büyüyor mu, Mısır’da işler nasıl gidiyor?
Bence Mısır’ın önünde iyi bir fırsat var. Son zamanlarda para birimindeki devalüasyon seyahatleri etkiledi. Ancak Mısır’ın büyük nüfusu, ekonominin gelişimi ve Mısır’ın konumu göz önünde bulundurulduğunda, bunun gelişmeye devam edeceğinden oldukça eminim. Mısır’a büyük yatırım yapan çok sayıda Körfez ülkesi var. Mısır’ın İstanbul’a gelmesi çok iyi bir destinasyon. Dini bağlarımız ve tarihi yakınlığımız var. Ve eminim ki Mısır, bu durumda İstanbul ve Mısır için daha uygun bir pazar olacaktır.
Ayrıca çıkış ve gelen modu için. Evet, harika. Ve evet, ayrıca şimdi Suudi Arabistan’da olduğu gibi yeni destinasyonlar açıyorlar. Oyunu değiştirecekler. Bu konuda ne düşünüyorsunuz, nasıl olacak?
Açıkça görülüyor ki Suudi hükümetinin pozisyonu bir neom plaj alanı yaratmak. Bu büyük bir yatırım oldu. Dürüst olmak gerekirse Suudi Arabistan’da otel eksikliği vardı çünkü geleneksel olarak Suudi halkı Suudi Arabistan dışına seyahat ediyordu ve trafik büyük ölçüde Maka ve marina’da yoğunlaşmıştı. Bu iki şehirde çok sayıda mülk, çok sayıda yeni mülk vardı. Suudi Arabistan’da ortaya çıkacaklar. Ne olacağını, nasıl işleyeceğini ve Suudi hükümetinin Suudi Arabistan’ı bir eğlence destinasyonu olarak cazip hale getirmek için başka neler yapacağını görmemiz gerekiyor. Alkol ya da diğer eğlence türleri gibi konuları nasıl yönetecekleri her zaman tartışılıyor. Bence ülke hala çok hızlı gelişiyor. Ancak tüm bu yeni altyapıyı inşa etmek, ülkenin nihai gelişimini görene kadar beş ila altı yıl alacaktır. Ama kesinlikle bir rakip olacak, Türkiye’den bile değil, Mısır’dan da, ki onlar sınır ülkeleri, aynı denizi paylaşıyorlar. Ve bir rakip olabilir. Ancak yıllar önce başlattıkları tüm bu altyapıyı gerçekten tamamladıklarını ve her şeyin yeni bir destinasyon gibi nasıl görüneceğini görmemiz gerekiyor. Herhangi bir yeni destinasyonun sağlamlaşması yıllar alacaktır.
Ayrıca, örneğin Dubai’ye nasıl tepki veriyorsunuz, şimdi Al Marjan’da kumarhane açtılar ve aynı zamanda Dubai için bir rakip değil mi?
Bence Suudi Arabistan her yerden iş çekmek istiyor. Sadece Dubai’nin rakipleri diyemem. Çok büyük bir kalkınma planları var. Temel olarak havayollarına yatırım yapıyorlar. Yani havayolları daha fazla bağlantıya sahip olmak için uçak satın alıyor. Dini seyahatleri oradaki diğer destinasyonlarla, ülkedeki diğer destinasyonlarla birleştirmeye çalışıyorlar. Ancak Suudi Arabistan’da bugün tamamen dolu olan bazı bölgeler var çünkü yeterli konaklama imkanı yok. O halde, evet, Orta Doğu ülkelerinden herhangi biri için bir rakip olacaklar. Mirasları var, tarihleri var, söyleyecek güzel şeyleri var. Ama yine de tüm bu altyapı tam olarak gelişmediği sürece kapasitede bir sınırlama var
Şimdi İtalya gibi, Yunanistan gibi, Avrupa’nın kendi başına geleneksel destinasyonlarımız var. Ve şimdi son 50 yıldaki yeni destinasyonlar, Türkiye onlara geliyor. Bu aynı zamanda bir tatil yeri, geleneksel bir destinasyon. Bence tatil turizmi için ana destinasyon. Ve şimdi yeni destinasyonlar, gördüğünüz gibi, elbette herkes için yeni fırsatlar var. Ve tabii ki eskiler için de bir tehlike, değil mi?
Evet, evet. Ancak yeni destinasyonlar olduğu ve bunların yenileriyle rekabet edeceği de doğru. Ancak turizmin hiçbir zaman bugünkü kadar talep görmediği de bir gerçek. Otel fiyatları eskisinden çok daha yüksek. Uçak biletlerinin fiyatları çok daha yüksek, bu da gezginlerin seyahat etmek istediği ve tüm yeni nesilleri taşımak istediği, deneyim yaşamayı tercih ettikleri ve deneyim seyahatinin mükemmel bir karışım olduğu anlamına geliyor. İnsanlar seyahat etmeyi, yeni bir kardinal ya da başka bir şey satın almaktan ya da başka herhangi bir harcama yapmaktan daha çok tercih ediyor. O halde yeni destinasyonların ortaya çıktığını düşünüyorum. Ancak genel olarak turizmde yolcu sayısının aynı olmadığı da açık. Dünyanın her yerinde yolcu sayısında artış görüyoruz. Ama benim için sonuç şu olacak, evet, yeni destinasyonlar olabilir, ama daha fazla insan seyahat etmeye istekli olduğu için ya da aynı insanlar yılda daha fazla kez seyahat etmeye istekli olduğu için turizmde daha fazla tüketim yapıyor, bence tükettiğimiz tüm destinasyonlar büyüyor.
Yani destinasyonlar büyüyor, aynı zamanda müşteri sayısı da artıyor diyorsunuz doğru mu?
Daha fazla insan tatile gidecek.
Selçuk Meral
Ayrıca Orta Doğu’da ve Afrika’da, ekonomi büyüdüğünde, dünyayı da gezecekler öyle mi?
Çok daha fazlası olacak. Çok daha fazla orta sınıf olacak. Mısır gibi 100 kişiden fazla nüfusa sahip ülkeleriniz olduğunda, her geçen yıl büyüyen büyük bir orta sınıf vardır. O zaman tüm bu orta sınıf seyahat etmek ve dünyayı görmek isteyecektir.
Hangi sınıf büyüyecek? Orta sınıf mı, düşük maliyetli mi yoksa lüks mü?
Bence orta sınıf. Özellikle Afrika için orta sınıf olacak.
Hangi hedefin orta sınıfta daha fazla şansı var?
Hangisi? Genellikle orta sınıfa geçtiğinizde, herhangi bir varış noktası iki, üç, en fazla 4 saat olacaktır ve vize için bir sorun yaşamazsınız. Hedef bu olacaktır. Seyahat etmeye başladığınızda asla ilk tercih olarak 14 saatlik bir uçuş yapmazsınız. Önce biraz iç hatlarda başlarsınız, sonra 1 saatlik, 2 saatlik, 3 saatlik uçuşlara başlarsınız. İşte o zaman bu seyahat macerasına başlıyorsunuz.
Son olarak, HBX grubu, otel yatakları ve tüm ekosisteminiz için söylemek istediğimiz şey, yarattığınız şey, gelecek planınız nedir?
Bizim için her şeyden önce bu hafta Singapur’da olmaktan çok mutluyuz, şehri kaç kez ziyaret ettiğimiz önemli değil, her zaman hayran kalıyorsunuz.
HBX grubu, otel yatakları ve yarattığınız tüm ekosistem için gelecek planınız nedir?
Öncelikle bu hafta İstanbul’da olmaktan çok mutluyuz. Şehre kaç kez geldiğimiz önemli değil, nehirdeki tüm silüeti ve havayı görmek her zaman harika. Bu hafta özellikle HBX’te bizim için çok güzel. Herkesle olan ticari ilişkilerimizi geliştirmek için 450 ortağımızla birlikte buradayız ve ortaklarımızın çoğunu dostumuz olarak görüyor ve onlarla birlikte olmaktan gerçekten keyif alıyoruz. Gelecekte ekosistemde bahsettiğiniz gibi büyümeye devam edeceğimizi, ortaklarımızdan herhangi birinin bize gelip sigorta, transferler, turlar, aktiviteler, fintech ürünleri, dijital pazarlama gibi ihtiyaç duyabilecekleri herhangi bir ürünü satın alabilecekleri çoklu ürünlere sahip bir platform geliştireceğimizi görüyoruz. Bu, ortaklarımızın bizi bir ekosistem olarak görebilmeleri için sahip olduğumuz nihai hedeftir, sahip oldukları tüm ihtiyaçları karşılayabileceğimiz tek durak noktası.
Harika, teşekkür ederim. Kendinize iyi bakın ve Ekim ayında Antalya Turizm Fuarı’nda görüşmek üzere.
Görüşürüz. Teşekkür ederim. Zaman ayırdığınız için çok teşekkür ederim.
