Şebnem İmece
Popüler konut kiralama platformu Airbnb; uzun süredir ev fiyatlarını şişirmek, yerlileri dışarı atmak, kaynakları zorlamak ve aşırı turizmi körüklemekle suçlanıyordu. Dünyada pek çok ülke buna karşı koymak için kısa süreli kiralamalara kısıtlamalar getirerek Airbnb’ye baskı yapmaya başladı.
Turiste ev kiralamaların yarattığı sorunlara çözüm olacak uygulama ve kısıtlamalara bir örnek de New York’tan geldi. ABD New York’ta 5 Eylül’den itibaren yeni Kısa Süreli Kiralama Kayıt Kanununu uygulanmaya başlayacak. Turist kiralamalarında halihazırda çeşitli kısıtlamaların uygulandığı kentte 5 Eylül’den itibaren ev sahiplerinin New York Belediye Başkanlığı Ofisi’nin özel bir ofisine kaydolmaları gerekecek.
New York Şehir Meclisi’nin aldığı tedbirler şunlardı:
Ev sahipleri (ister mülk sahipleri ister kiracılar), ev sahibi binanın sahibi veya binada yaşıyor olsa dahi, bir daireyi veya evin tamamını 30 günden daha kısa bir süre için ziyaretçilere kiralayamaz.
Kısa süreli kiralamalara (30 günden az) yalnızca ev sahibinin misafirlerle aynı birim veya dairede kalması ve ev sahibinde ikiden fazla misafirin kalmaması durumunda izin verilir.
Alanın kullanımına ilişkin diğer tüm yasalara da uyulmalıdır; örneğin çatı katı, çatı katı, bodrum veya garaj gibi yasa dışı olan bir alanda uyumamak.
Dünya Airbnb’ye kısıtlamalar getiriyor
Geçtiğimiz yıl dünya çapında 8,4 milyar dolar ciro ve 1,89 milyar dolar net kâr açıklayan Airbnb, kendi gelişirken turizm sektörüne büyük kayıplar yaşatmakla suçlanıyor. Dünya’da buna karşı koymak için çeşitli uygulamalar başlatıldı ya da planlanıyor.
İtalya’da Roma’nın ardından Floransa da, tarihi şehir merkezinde yeni Airbnb kayıtlarının ve diğer kısa süreli tatil kiralamalarının yasaklandığını duyurdu. Venedik ve Milano da benzer kısıtlamalar getirmeyi tartışıyorlar. İtalya turizm bakanlığı, ülke genelinde kısa süreli tatil izinlerini engellemek için bir yasa taslağı hazırladı. Birçoğu konut krizleri ve aşırı turizmle karşı karşıya olan popüler turistik yerlere yardım etmeyi amaçlıyor.
Viyana’da ev sahibinin kendi konut ihtiyaçları için kullanılan dairelerin muaf tutulmasıyla, şehir içindeki belirli “konut bölgelerinde” kısa süreli kiralamalar yasaklandı.
Miami’de kısmen otel endüstrisinin lobicilik çabaları sayesinde çoğu mahallede kısa süreli kiralamalar yasaklandı. Washington’da ise ev sahipleri kısa süreli bir kiralama lisansı almak zorunda ve kiralamalar yılda 90 günle sınırlı.
Singapur’da 3 aydan kısa süreli ev kiralamak yasa dışı.
Malezya’nın popüler adası Penang, Airbnb tarzı konaklamaya yasak getirdi.
Fransa’da Paris kiralama için gün sayısını sınırlıyor. Parislilerin yerel belediye binasına kaydolması gerekiyor. Ana konutlarını yılda en fazla 120 gün kiralamakla sınırlandı. İkinci evler için veya bir mülkü 120 günden daha uzun süre kiralamak için, mülkü resmi olarak mobilyalı bir turistik konaklama birimine dönüştürmeleri gerekiyor.
Berlin daha önce Airbnb’ye bir yasak getirmişti. Bu şimdi kaldırıldı, ancak ağır para cezalarıyla uygulanan katı kurallar devam ediyor. Şehirdeki Airbnb ev sahiplerinin bir mülkün tamamını kısa dönemli olarak kiralamak için izne sahip olmaları gerekiyor ve evler yılda en fazla 90 gün için kiralanabiliyor.
Stuttgart’ta mülklerinin yarısından fazlasını kısa dönemli olarak kiraya veren ev sahipleri izinsiz olarak yılda 10 hafta ile sınırlı.
Amsterdam, Airbnb konaklamalarını sınırladı. Amsterdam’da ev sahipleri mülklerini yalnızca yılda en fazla 30 gece için kiralayabilirler. Bunun üzerindeki herhangi bir şey, kısa süreli konaklamalar için izin gerekiyor.
Artan kira fiyatlarıyla mücadele etmek için Portekiz, kırsal alanlar dışında Airbnb’ler ve diğer benzer tatil izinleri için yeni lisanslar vermeyi durdurdu. Tatil izinleri için tüm lisanslar artık her beş yılda bir gözden geçirilecek. Airbnb sahiplerine, mülklerini tekrar normal evlere dönüştürmeleri halinde vergi indirimi de sunuluyor.
Barselona, kısa süreli özel oda kiralamayı yasaklayan ilk Avrupa şehri oldu. Ev sahiplerinin 31 günden az bir süre için oda kiralamasına izin verilmiyor. Tüm evlerin veya dairelerin kiraya verilmesine uygun ruhsatla izin verilmekte.
Mayorka Palma’da, turistlerin apartmanlarda kiralama yapmasını yasakladı. Airbnb ev sahipleri, yalnızca izole evler veya villalar gibi müstakil evleri kiralayabiliyor. Valencia şu anda tarihi merkezinde kısa süreli tatil izinlerini yasaklamak için mahkemelerle mücadele ediyor.
Londra’da Airbnb ev sahiplerinin, kullanım değişikliği başvurusunda bulunmadan mülklerini yılda yalnızca 90 gece veya daha az süre için kiralamalarına izin veriliyor. Sınırlar, kısa süreli kiralamaların şehirde sürdürülebilir ve minimum düzeyde rahatsız edici olmasını sağlamak için uygulandı.
Türkiye’de son durum
Yabancıya ev satışı ve turiste ev kiralama konuları uzun süredir Türk turizminin de gündeminde. Turizm çatı birliklerinin yöneticileri ve konaklama sektörü profesyonellerinden bu konuda önemli uyarılar geliyor. Konaklama sektörümüz, kontrolsüz ve vergiden muaf bir şekilde evlerini turistlere kiralayanların yarattığı haksız rekabeti her fırsatta dile getiriyor.
Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy; yılın ilk 6 ayına ilişkin verileri açıklamak üzere İstanbul’da Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) düzenlediği basın toplantısında, bu konuda yaptıkları çalışmalara da değinmişti. Bakan Ersoy, Airbnb tarzı günlük kiralama için hazırladıkları düzenlemenin yıl sonunda hazır olacağı bilgisini vermişti.
Turizm sektöründe kayıplara neden olan günlük kiralama yapılan evlerden vergi alınacağını açıklayan Bakan Ersoy şunları söylemişti:
“Çok fazla turist geliyor ama hepsi otellerde konaklamıyor. Bir kısmı satın aldığı evlerde kalıyor. Belli dönemlerde bu konutları turistlere kiralıyorlar. Airbnb tarzı günlük kiralama için hazırladığımız düzenleme yıl sonunda hazır olacak. Bu kiralamalarda kimlik bildirimi zorunlu olacak. Konaklama başına vergi ödenecek. Rekabette eşitlik olmalı.
Biz bu konuda dünyadaki örneklere bakıyoruz. Dünyada nasılsa Türkiye’de de öyle olmalı. Günübirlik kiralama uygulamalarına kendimizi nasıl dahil ederiz? Ona bakıyoruz. Yeni düzenleme üzerinde hazırlıklarımız sürüyor. Yıl sonunda hazır olur.”
