Fikri Cinokur, Turizmdays.com’da yayımlanan haberinde; maliyet artışının turizmin üst orta ve lüks üst segmentini sıkıntıya soktuğuna dikkat çekti.
Pandemi sonrası ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle başta Avrupa ve Rusya olmak üzere kaynak pazar ülkelerde enflasyon baskısının artmasına rağmen, döviz bazında fiyat artışı ile sezona başlayan turizm sektörü maliyetlerin de artmasıyla birlikte üst orta ve lüks üst segmentte sıkıntı yaşamaya başladı. Sektör, ‘Son dakika’ya odaklandı. Sektörde yüksek fiyat tartışması başladı.
Pandeminin sona ermesiyle birlikte Dünya’da en çok turist ağırlayan ülkelerin başında yer alan Türkiye, 2022’de Rusya – Ukrayna savaşına rağmen, turizmde tüm zamanların rekoru olan 2019 yılı rakamlarına yaklaştı. Rusya ve Ukrayna pazarlarına alternatif olarak İngiliz pazarına yönelen ve bunda da başarılı olan turizm sektörü, 2023 yılına moralle başlamak isterken fiyatlara da döviz bazında yüzde 15-40 arasında artış yaptı.
Ancak Güneydoğu Anadolu’da 11 ili etkileyen deprem ve ardından Cumhurbaşkanlığı seçimleri sektörü olumsuz etkiledi. Nisan ve mayıs ayı beklentileri karşılamadı.
Geçen yıl uygun fiyata Türkiye’yi tercih eden yabancı turist, bu yıl fiyatların artmasıyla tercihini Türkiye’den daha uygun olan ülkelere yöneldi.
Türkiye’nin döviz ihtiyacını karşılayan ihracatın yılın ilk 6 ayında düşüş göstermesi, bu konuda tüm umutları turizm sektörüne bağladı.
Yılbaşında ve Temmuz ayında asgari ücretin iki kez artırılması, enflasyonun yüksek seyretmesi, yiyecek-içecek ve diğer maliyetlerin artması da sektörde karlılığın azalmasına yol açtı.
Sezona fiyatlarda yüzde 15-40 artışla başlayan turizm sektöründe ise ‘Yüksek Fiyat Tartışması’ başladı.
Fiyatlamada doğru rakamı tespit etmeli
Türkiye Otelciler Birliği (TÜROFED) Başkan Yardımcısı ve Alanya Turistik İşletmeciler Derneği (ALTİD) Başkanı Burhan Sili, turizmcilerin yabancı kaynak pazarlar ile anlaşmalarını bir yıl önceden yaptığını anımsattı.
Sezon başlarken ya da başlamış iken fiyatı yukarı yönde revize etmenin genel olarak mümkün olmadığını ifade eden Sili, şunları kaydetti.
‘’Pandemi dönemi ve Rusya – Ukrayna savaşının etkileri neticesinde oluşan geçmiş dönem zararları verilen tüm desteklere rağmen bilançolarımızda mevcut. Bir diğer yandan enflasyona bağlı olarak artan maliyetler ve oldukça uzun bir süre artış göstermeyen döviz kurları da yerinde ihracat yapan ve fiyatlarını bir yıl önceden vermek durumunda olan turizm sektörünün üzerinde ciddi bir yük oluşturdu. Erken rezervasyonların yeterli düzeyde olmaması da, ülkemizde yaşanan deprem felaketi sonrasında bir müddet rezervasyonların durması ve sonrasında da seçim sürecinde rezervasyonların yavaş seyretmesine bağlı ki bu da ‘son dakika’ rezervasyonlarına odaklanmamıza neden oldu.’’
Tüm dünyada pandemi sonrası oluşan ekonomik sorunlar ve Türkiye’yi tercih eden kaynak pazarlardaki tüketicinin alım gücünün tatil tercihlerinde etkili olduğunu vurgulayan Burhan Sili, şöyle devam etti.
‘’Bölgemizin, tesislerimizin kalite-hizmet ve fiyat dengesini kurarken bir diğer yandan kaynak pazarlarımızın da alım gücünü dikkate alma zorunluluğumuz söz konusu. Sonuçta zarar etmememiz ve sürdürülebilir turizmin prensiplerinden ödün vermememiz gerekli. Bu gerçekten hareketle, kaynak pazarlarımızın ve ekonomik verilerimiz ışığında doğru rakamları partnerlerimizle birlikte tespit etmeli ve bu süreci minimum hasarla atlatmalıyız.’’
Fiyatlarımıza yansıtmak zorundayız
Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Başkan Yardımcısı Hakan Saatçioğlu, seçimlerden sonra döviz kurlarında büyük bir hareketlenme olduğunu söyledi. Turizmcilerinde bu hareketlenmeye göre fiyatlandırmalarını yaptığını ifade eden Saatçioğlu, şöyle konuştu.
‘’Dövizin yüzde 40-60 artacağını öngörüyorduk. Ancak bunun bir kısmını fiyatlarımıza yansıttık, Bir kısmını da turizmciler absorbe etmeyi düşünüyordu. Dövizde yüzde 40-45 artış oldu. Ama maliyetlerimizde de büyük artışlar oldu. Bir de EYT’den dolayı görünmeyen artışlar meydana geldi. Emekli olanların tazminatları ödendi. Bu çok ciddi bir yük getirdi. Asgari ücret yılbaşında yüzde 55, Temmuzda da yüzde 34 arttı. Bunları da fiyatlarımıza yansıtmak zorundaydık. Geçen yılki fiyatlar ile bu yıl arasındaki fark net yüzde 75 oldu. Dövizdeki artış ise sadece yüzde 40 gerçekleşti. Bu da turizmci kazanıyor anlamı çıkmaz.’’
Asıl maliyetin personel ve yiyecek içecekte olduğuna dikkat çeken Saatçioğlu, ‘’İçecekte fiyatlar yüzde 90 arttı. Döviz kurlarının yukarı doğru artmasından dolayı turizmciler böylece giderlerini yakalamaya çalışıyor’’ dedi.
Üst segmentte sıkıntı var
Üst segment konaklama tesislerde çok ciddi sıkıntı yaşandığını belirten Saatçioğlu, hizmet kalitesinden ödün vermeyen bu işletmelerin de fiyatlarda taviz vermesinin kaçınılmaz olduğuna dikkat çekti. Saatçioğlu, ‘’Üst segment otellerde Ağustos’ta sıkıntı görünüyor. Orta kategorideki konaklama tesislerinde sıkıntı görünmüyor. Temmuz, Ağustos ve Eylül de doluluklar oranları çok iyi. Yüzde 10-15 boşluklar olabilir. Bunu da kapatmaya çalışıyoruz’’ diye konuştu.
Zor bir sezon
Nirvana Hotels Ceo’su Korhan Alşan ise sezona, döviz bazında artan yüksek maliyetlerin altında bir artış oranı ile başlandığını söylenin yanlış olmayacağını vurguladı. TL bazlı maliyet artışlarına oranla döviz kuru artışının değer olarak reel enflasyon oranının çok altında kalmasının işletmecilerin aleyhine bir durum oluşturduğunu anlatan Alşan, şunları kaydetti.
‘’Kur değerindeki artış oranları nispeten TL maliyetlerde bir rahatlama sağlasa da bu sürecin ne zaman stabilite kazanacağını ön görmek güç. Tamamı ile artan maliyet baskısının sonucu olan kısmi artışlar söz konusu. Ancak işe elde edilen doluluk oranları ve karşılığında elde realize olan gelir – gider olarak bakmak gerekli. Gelirlerde kısmi bir iyileşme olsa da giderlerdeki güçlü çıkış kar marjını geri çekmektedir. Bu tabi ki işleri zora sokuyor. Arz talep bir şekilde dengeleniyor. Pazardaki tüketici davranışlarını iyi incelememiz gerekli. Özellikle yüksek sezonda tesislerin belirli bir doluluğu yakalaması şart. Ekonomik orta ölçekli ürünler daha yüksek bir talep görüyor.’’
Türkiye turizmde güçlü oyuncu
Üst orta ve lüks segment konaklama tesislerinin gerek ürün bolluğu gerekse pazardaki ekonomi etkenli daralmalar nedeniyle daha zor bir sezon geçirdiğine dikkat çeken Korhan Alşan, sözlerini şöyle tamamladı.
‘’Bu kategoride başarı yakalayan ürünler mevcut. Nirvana Hotels olarak biz olabildiğince piyasa gerçekliğine uygun bir satış politikası izlemekteyiz. Fiyatlarda aşağı yönlü kısmi bir dengelenme olsa da bu fiyatların çok aşağı geleceği yorumuna neden olmamalı. Artan maliyetler somut bir realite. Devamlılık ve istikrar için piyasaların dengeli bir seyir izlemesi önem arz ediyor. Son dakika satışlar genel olarak konjektürelde belirsizliğin bir sonucu. Turizm çok dinamik bir sektör. Türkiye güçlü bir oyuncu. Anlık durumları doğru yönetip uzun vadeli bakarak gelecekte nasıl daha güçlü olabileceğimizin planlarını yapmalıyız.’’
